DİŞ AŞINMALARI
Diş aşınmaları toplumda sıklıkla görülen bir problemdir. Oluşmasında farklı nedenler rol oynar. Örneğin düşme çarpma gibi darbelerin etkisiyle diş uçlarındaki kırılmalar, dişlerin fizyolojik yaşlanmasına bağlı doku kayıpları, mikroorganizmaların etkisiyle diş çürükleri olabileceği gibi fırçalamayla, asite maruziyetle, yüksek çiğneme kuvvetleriyle de dişlerde aşınmaları olabilir. Aşındırıcı etkenin tipi ve şiddeti oluşan aşınmanın görüntüsünü ve tedavi edilme şeklini etkiler.
Dişler neden aşınır?
Diş aşınmasına neden olan etkenin tipine göre bazı tanımlar ortaya çıkar. Bunlar şöyledir;
- Diş çürüğü
- Diş kırığı
- Atrizyon
- Abfraksiyon
- Fırça abrazyonu
- Asit erozyonu
Diş çürüğü
Çürük, mikroorganizmaların alınan gıdaları tüketmesi sonucu ürettiği asitin diş dokusunda yaptığı çözünmelerdir. Diş ile diş etinin birleştiği alanda (servikal alan) oluşan çürükler diş aşınmalarına örnektir. Başka nedenlerle oluşan servikal aşınmalardan ayırt edilmesi gerekir.
Diş kırığı
Direkt dişe veya ağız bölgesine gelen aşırı kuvvet sonucu dolaylı yoldan dişte oluşan sert doku kaybıdır. Genelde hem mine hem de minenin altındaki dentinde kayıplar vardır. Kırığın boyutuna göre farklı tedavi seçenekleri vardır.
Atrizyon nedir?
Dişin dişe olan teması sonucu oluşan aşınma türüdür. Yaşlanmayla birlikte insanların dişlerinde bu tür aşınmalar artar ve fizyolojiktir. Bunun yanında diş sıkma gibi sebeplerle aşınma hızı daha da artar. Diş sıkma ile oluşan ekstra aşınmalar tedavi edilmediğinde daha sonrasında diş yapısına zarar verebilir. Ciddi diş doku kaybına ve tüm yüzde bütünsel olarak değişiklik yapacak estetik kayıplara sebep olabilir.
Abfraksiyon nedir?
Genelde diş sıkmaya bağlı olarak aşırı çiğneme kuvvetinin birikmesi ile oluşur. Tedavi gerektiren zararlı atrizyondan farklı olarak dişin, dişetine yakın kısmında (servikal) yüksek çiğneme kuvvetinin birikip dişeti hizasındaki diş dokusunun doğal olmayan kaybıdır.
Abrazyon ve fırça abrazyonu nedir?
Abrazyon, dişlere temas eden yabancı, mekanik bir etkenin oluşturduğu diş sert doku kaybıdır. Genellikle diş fırçası ile oluşur. Yatay, ileri-geri hareketlerle ve yüksek kuvvetle fırçalama yapan insanların özellikle küçük azı dişlerinde, dişeti hizasında oluşan V şekilli diş dokusu kayıplarıdır. Abrazyona bir diğer örnek ise ön dişlerin kesici kenarlarında oluşan çentiklerdir. Bu çentikler, genellikle yoğun çekirdek çitlenmesi, dişlerin arasında iğne, çivi gibi cisimlerin uzun süreli ve sıklıkla tutulması ile veya pipo kullananlarda piponun konumuna bağlı, üflemeli çalgılar çalan sanatçılarda enstrümana bağlı diş doku kayıpları oluşur. Ön dişlerin uçlarında çentik olarak görülür.
Asit erozyonu nedir?
Mikroorganizmaların etkisi olmaksızın dişlerin, asit etkisi ile (örneğin asitli gıdaların fazla tüketilmesi, reflü gibi mide problemleri veya sık kusma ile mide asitinin etkisi) oluşan doğal olmayan diş doku kayıplarına diş erozyonu denir. Erozyonun oluşmasında diş yıkımına sebep olan asitin dışında diş fırçalama, diş gıcırdatma gibi etkenler de yer alır. Bu durum, tespit açısından çok önemlidir.
Dişimizin aşındığını nasıl anlarız?
Dişlerimiz aşındığında dişlerimizin belli bölgelerinde renk farklılıkları görülür ve hassasiyet başlar. Diş sıkmaya ve atrizyona bağlı diş aşınmaları, dişimizin çiğneme yüzündeki tepeciklerin orta noktalarında düzleşme ve sararma olarak görülür. Bu sararmanın sebebi minenin altındaki dentin dokusunun rengidir. Çünkü mine daha beyaz bir yapıya sahipken dentinin orjinal rengi sarıdır. Bu sebeple minenin aşınıp dentinin açığa çıktığı yerler sarı görülür. Atrizyon dışında diğer etkenlerle oluşan aşınmalar, genellikle dişeti hizasındaki diş dokusunda görülür.
Dişteki hassasiyetler diş aşınmasını mı işaret eder?
Dişlerdeki her hassasiyet ve renk değişiklikleri aşınma demek değildir.
- Dişteki çatlaklar, asitli veya soğuk gıdalar tüketildiğinde diş hassasiyetine sebep olur.
- Diş taşına bağlı diş eti çekilmesi sonucu kök yüzeyi açığa çıkar. Kök yüzeyi, dış etkenlere çok açıktır. Bu yüzden diş eti çekilmesi diş hassasiyetinin bir başka sebebidir.
- Dişteki çürükler, hassasiyet yaptığı için aşınma hassasiyeti ile karışabilir.
- Sigara, çay, kahve gibi renklenmeler yine diş aşınmalarındaki renk farkı ile ayırt edilmelidir.
Diş aşınması nasıl tespit edilir?
Diş hekiminiz diş aşınmalarını muayene ederken hangi yüzeyde olduğuna, aşınma şekline, aşınmanın genişliği ve derinliğine, hangi dişlerde olduğunu kontrol ederek tedavinin gerekliliğine karar vermeye çalışır. Bu muayenede klasik göz ile yapılan ağız içi muayenesinin yanında gerekli görülürse ağız içi kameralar, fotoğraflar, diş filmleri kullanılabilir. Muayenenin sonunda hekiminiz aşınmanın nedenini tespit edip buna göre tedavi planlarlar. Eğer dişte aşınmaya sebep olan yukarıdaki etkenlere sahipseniz veya aşınma olduğuna dair bir şüpheniz var ise çok gecikmeden diş hekiminize başvurmanız problemin ilerlemesini önleyecektir. Böylelikle ilerlemeden daha kolay tedaviler ile probleminiz çözüme ulaşacaktır. Çünkü dişlerimizin ömür boyu ağzımızda kalması adına bu aşınmalar mutlaka tedavi edilmelidir. Bu aşınmaların kontrolü için 6 ayda bir diş hekimine kontrole gitmek gereklidir.
Dt. İrem Sena Divanlıoğlu
