AMALGAM NEDİR?

Amalgam, gümüş (Ag), bakır(Cu), çinko (Zn), kalay (Sn) gibi metal tozlarının cıva(Hg) ile karıştırılmasıyla oluşan özel bir karışımdır. Amalgam tozunun cıvayla ıslatılmasıyla oluşan reaksiyona da amalgamasyon denir.

AMALGAM DOLGU

Amalgam, çok eski yıllardan beri diş hekimliğinde kullanılan bir dolgu materyalidir. Ancak günümüzde amalgamın içerdiği cıvanın, hem lokal, hem sistemik hem de estetik açıdan yerini rezin esaslı dolgu maddeleri almıştır. Halk arasında beyaz dolgu olarak da geçen kompozit dolgu materyalleri, uzun dönemde amalgamın yerini aldı diyebiliriz.

Kırık, renklenmiş, sekonder çürük oluşmuş amalgam dolgular, kişinin ağzında bırakılmamalı ve mutlaka değiştirilmelidir. Ağzında çok fazla amalgam dolgusu olan kişilerde çeşitli sistemik rahatsızlıklar (taşikardi, GİS hastalıkları gibi.) durumlar gözlenmiş, amalgam dolguların değiştirilmesiyle bu hastalıkların kaybolduğu da rapor edilmiştir. Bu durum amalgam dolgunun içindeki serbest cıva miktarına ve bu civanın ağız ortamına geçmesine bağlı olabilir.

BU DURUMU SAĞLAYAN ETKENLER ARASINDA;

1. Yemek yeme sıklığı
2.  Sakız çiğneme alışkanlığı
3. Sıcak yiyecek içeceklerin sık alınımı
4. Yiyeceklerin asiditesi (Yiyeceklerde ki asidite, dolgu da aşınmayı artırabilir.)
5. Özellikle geceleri diş gıcırdatma alışkanlığı sayılabilir.

Amalgama alerjisi olan kişilerde amalgam dolgular, bir defa da ikiden fazla olmamak şartıyla sökülmeli, iyileştirici bir pat ile kavite kapatılmalı ve 4 hafta beklenmeli, şikayetler azaldıktan sonra alerjen olmayan bir dolgu materyali ile dolguları yapılmalıdır.

Amalgamın ikinci bir lokal etkisi de ağızda bulunan başka bir metal veya amalgam nedeniyle meydana gelebilen “Galvanik Akım”dır. Galvanik akım, iki farklı metalin tükürük etkisiyle, aralarında bir elektrik akımının doğması olarak tanımlanır. Galvanik akım, hastanın ağzında metalik bir tat ve ani elektrik deşarjına bağlı çakma tarzında ağrıya sebep olur. Ayrıca ağız mukozasında beyaz lezyonların oluşmasına da neden olur. (Lichen gibi.) Bu semptomlar için herhangi bir maksimal veya minimal bir değer verilmez. Bu bulgular hastadan hastaya, hastaların kişisel algılarına ve akım derecelerine göre değişir.

AMALGAM DOLGU SÖKÜMÜ NASIL OLMALIDIR?

• Amalgam dolgu sökülmeden önce hastaya tablet formunda, hekiminin önerdiği dozda c vitamini verilmeli veya intravenöz c vitamini yapılmalıdır. Çünkü cıvanın kanda bulunan c vitaminine bağlanma isteği, vücut dokularına bağlanma isteğinden fazladır.
• Amalgam dolgu sökümü öncesinde kapalı bir oda seçilmelidir.
• Amalgam dolgular sökülmeden önce dişe, sadece amalgam dolgunun söküleceği dişi ortaya çıkaran ve diğer tüm ağzı izole etmekte kullandığımız rubber dam denilen lastik örtü uygulanmalı ve diş ağız dokularından izole edilmelidir.
• Rubber dam lastiği altına bir tükürük emici yerleştirilmeli ve lastik örtü altından sızabilen sıvılar böylece uzaklaştırılmalıdır.
• Hasta için alternatif bir solunum kaynağı temin edilmelidir. (O2 tüpü gibi.)
• Asistan tarafında yüksek emici özellikte olan cerrahi aspiratör kullanılmalıdır.
• Amalgam dolgu sökümünde açığa çıkan cıva buharını izole etmek amacıyla ortamda iyonizer bulundurulmalı ve işlem sırasında cıva buharının ortama yayılmasını engelleyen kuvvetli bir emici aspiratör, vakum cihazı bulundurulmalıdır.
• Hekim, hasta ve asistan koruyucu önlükler giymeli, bone ve gözlük takmalı, buna ek olarak hekim ve asistan amalgam dolgu sökümü için özel temin edilen karbon fiber maskeler kullanmalıdır.
• Amalgam dolgu kaviteden uzaklaştırıldıktan sonra rubber dam dikkatlice sökülmelidir.
• Amalgam dolgu söküldükten sonra mutlaka hastaya, metal bağlayan ağız solüsyonlarıyla ağzı çalkalatılmalı, gerekirse hekim ağız içini kendisi özel solüsyonlarla temizlemelidir. Kalan küçük metal artıkları da vücutta ağır metal birikimine neden olarak ileri ki süreçte sistemik rahatsızlıkların görülmesine sebebiyet verebilir.

Bir defa da 2’den fazla amalgam dolgu sökülmemelidir, çünkü amalgam dolgu sökümünde ortaya çıkan cıva buharının toksisitesi çok fazladır. Çok sayıda amalgam sökülecekse randevular arasında en az bir ay bırakılmalıdır.

HAMİLELERDE AMALGAM DOLGU SÖKÜMÜ 

Amalgam dolgu sökümü sırasında açığa çıkan cıvanın toksik etkisinin fazla olmasından dolayı çok acil bir durum olmadığı taktirde (akut ağrı, apse gibi durumlar.) hamilelerde amalgam dolgu sökümü tercih edilmemektedir.

DENTAL AMALGAM, CİVA NEDİR?

Dünya çapında milyonlarca diş hekimi rutin olarak çürümüş dişlerde dolgu malzemesi olarak amalgam kullanmaktadır. Genellikle “gümüş dolgular” olarak adlandırılan bu materyali %45-55 oranında metalik cıva içerir. Cıva insanlara, özellikle çocuklara, hamile kadınlara ve fetüslere zarar verebildiği bilinen bir nörotoksindir. 2005 Dünya Sağlık Örgütü (WHO) yayınladığı raporunda cıva konusunda “Akciğerde hasara yol açmasının yanı sıra sinir, sindirim, solunum, bağışıklık sistemleri ve böbrekler üzerinde zararlı etkileri olabilir. Cıvaya maruz kalmanın olumsuz sağlık etkileri şunlar olabilir: titreme, görme ve işitme bozukluğu, felç, uykusuzluk, duygusal dengesizlik, cenin gelişimi sırasındaki gelişimsel eksiklikler ve çocukluk dönemindeki dikkat eksikliği ve gelişimsel gecikmeler. “ yaşanabileceğini vurgulamıştır.

DİŞ AMALGAMI YAN ETKİLERİ VE DOLGULARDAKİ CIVA İLE BAĞLANTILI REAKSİYONLAR

Aşağıdaki tablo, temel cıva buharlarının solunmasıyla en yaygın olarak ilişkilendirilen bazı semptomların kısa bir listesidir:

En yaygın olarak elementel cıva buharlarının solunması ile ilişkili semptomlar;

• Akrodini veya duygusal dengesizlik, iştahsızlık, genel halsizlik ve cilt değişiklikleri gibi benzer semptomlar
• Anoreksi
• Kardiyovasküler problemler, kalp hızında sık değişiklikler, taşikardi (anormal derecede hızlı kalp atışı)
• Bilişsel/nörolojik bozukluklar, hafıza kaybı, zihinsel işlevde azalma, sözel ve görsel işlemde zorluklar
• Sanrılar, hezeyan, halüsinasyon
• Dermatolojik durumlar, dermografizm (kabarık kırmızı işaretlerle karakterize cilt durumu), dermatit
• Tiroit bezinin bozulması /büyümesi
• Sinirlilik, uyarana anormal tepkiler ve duygusal dengesizlik gibi semptomlar
• Yorgunluk
• Baş ağrısı
• İşitme kaybı
• Bağışıklık sistemi bozuklukları
• Uykusuzluk
• Sinir yanıtı değişiklikleri, periferik nöropati, azalmış koordinasyon, azalmış motor fonksiyon, polinöropati, zayıflık, kas atrofisi ve seğirme gibi nöromüsküler değişiklikler
• Oral belirtiler, diş eti iltihabı, metalik tat, oral likenoid lezyonlar
• Öfke, depresyon, uyarılabilirlik, sinirlilik, ruh hali dalgalanmaları ve sinirlilik ile ilgili psikolojik sorunlar/ruh hali değişiklikleri
• Böbrek sorunları/proteinüri/nefrotik sendrom
• Solunum sorunları/bronşiyal tahriş/bronşit/öksürük/ dispne (nefes almada güçlük), pnömoni, solunum yetmezliği
• Utangaçlık (aşırı utangaçlık) /sosyal geri çekilme
• Titreme
• Kilo kaybı

Tüm hastalar aynı semptomu veya semptom kombinasyonunu yaşamaz. Ayrıca, yukarıdaki semptomlara ek olarak, çok sayıda çalışma, diş amalgamı ile ilişkili diğer sağlık durumları için riskleri belgelemiştir. Aslında, bilim insanları amalgam dolgulardaki cıvayı Alzheimer hastalığı, amiyotrofik lateral skleroz (Lou Gehrig hastalığı), antibiyotik direnci ile ilişkilendirdiler.) kaygı, otizm spektrum bozuklukları, otoimmün bozukluklar/immün yetmezlik, kardiyovasküler problemler, kronik yorgunluk sendromu depresyon, kısırlık, böbrek hastalığı, multipl skleroz, parkinson hastalığı ve diğer sağlık sorunları.

https://iaomt.org/resources/dental-mercury-facts/dental-mercury-amalgam-side-effects/ (Yararlanılmıştır.)