LAZER

Diş hekimliği sektörü, kendini sürekli yenileyen ve geliştiren bir sektördür. Amaç her zaman için hastanın konforunu arttırmak, acısız ve çabuk iyileşen cerrahiler geliştirmektir. Anestezik solüsyonların kullanımı her ne kadar ağrısız ve acısız tedavileri mümkün kılsa da, günlük hayatı kesintiye uğratmayan diş tedavileri, her bireyin beklentisidir. Durum böyle olunca, teknolojinin her geçen gün ihtiyaca yönelik gelişimi, LAZER’İ diş hekimliği alanına sokmuştur. Lazer 1960 yıllarında Mainman tarafından Basov, Prokhorov ve Townes’ in yaptıkları teorik çalışmaların sonucunda geliştirilmiştir. Lazer;

Laser,

Amplification by,

Stimulated,

Emission of,

Radiation kelimelerinin baş harflerinden ismini almıştır.

DİŞ HEKİMLİĞİNDE KULLANILAN LAZERLER

Lazer çeşitleri lazerin aktif ortamına, dalga boyuna, ulaştırma sistemine, salınım moduna, doku absorpsiyonuna ve klinik uygulamalarına bağlıdır.

1.ARGON LAZERLER

Argon lazerlerinin iki dalga boyu vardır: 488 nm (mavi) ve 514 nm (mavi-yeşil). Argon lazerin 488 nm dalga boylu olanı yaygın olarak kompozit rezin uygulamalarında, diş beyazlatma ve çürük koruma çalışmalarında kullanılmaktadır.514nm dalga boyu kırmızı pigmentte tepe noktası absorpsiyonuna sahiptir. Hemoglobin, hemosiderin ve melanin içeren dokular bu lazer ile etkileşime girer. Mükemmel hemostatik kabiliyetleri olan kullanışlı cerrahi bir lazerdir.Dokuyla kontak halinde kullanılmak üzere akut enflamatuvar periodontal hastalığı ve hemangioma gibi yüksek derecede vaskülarize lezyonların tedavisinde kullanıma uygundur. Her iki dalga boyu da çürüklerin belirlenmesinde kullanılır. Argon lazer ışığı çürükleri aydınlattığında çürük bölge koyu turuncu kırmızı renkte görülür ve etraftaki sağlıklı yapılardan kolayca ayırt edilebilir.

2.KARBONDİOKSİT (CO2) LAZER

Dalga boyu 10600nm dir. Su tarafından çok iyi absorbe olur. Hızlı bir şekilde yumuşak doku kaldırılmasında kullanılır ve dokunun içine çok derin olmayan penetrasyonu vardır. Özellikle yoğun fibrotik doku kesimin de kullanışlıdır. Güçlü hemostatik ve bakterisidal etkili olduğu ve minimal skar dokusu oluşturduğu belirtilmiştir. En kuvvetli hemostaz CO2 lazeriyle gerçekleşirken en geç iyileşme de bu lazerle elde edilir. Hızlı ve kanamasız çalışması, tek endikasyonu olan yumuşak doku cerrahisi için CO2 lazerini uygun bir seçenek kılarken sert dokularda en kısa etkileşimde bile yaratabileceği karbonizasyon nedeniyle sert doku komşuluğunda kullanımı mikroskop büyütmesi gibi çok detaylı kontrol altında gerçekleştirilmelidir.

3.ND: YAG LAZER

İlk üretilen ve diş hekimliğinde ilk kullanılmaya başlanılan lazer sistemidir. Genellikle iyi hemostatik özelliğe sahip dental yumuşak dokuların kesimi ve koagulasyonu için kullanılır. Bu lazerler büyük patolojik sterilizasyonu ve kapatılması için kullanılabilir. Başlangıçta Nd: YAG lazerler büyük patolojik olguların eksizyonunda kullanılmış olmasına karşın direkt kontaklı iletim sistemi olan fiber optik kabloların geliştirilmesiyle yalnızca kesme değil, aynı zamanda steril etme ve örtme işlemleri de çok düşük güçlerde yapılabilir hale gelmiştir. Nd: YAG lazer ile; gingivoplasti, gingivektomi, protez kaynaklı hiperplazilerin alınması, gingival hipertrofinin azaltılması, implant üzerinin açılması, sürmemiş dişin üzerinin açılması, yumuşak doku müdahalesiyle kuron boyu uzatma, küretaj, apse insizyonu ve drenajı, eksizyonel ve insizyonel biyopsiler, postoperatif granulasyon dokusunun uzaklaştırılması, frenektomi, endodonti, rezin veya gütaperka gibi kanal dolgu materyallerinin çıkarılması, kole bölgesinde hassasiyet tedavisi gibi işlemler yapılabilir.

4.HO: YAG LAZER

Dalga boyu 2120nmdir.Ho lazeri genellikle temporomandibular eklemin arthroskopik cerrahisi için kullanılır.

5.ER: YAG LAZER (ERBİUM-DOPED: YTTRİUM, ALUMİNUM VE GARNET)

Dalga boyu 2940 nm’dir.Suda en iyi absorbe olan lazerdir. Erbium lazerlerle yapılan kesikler neredeyse tüm cerrahi yöntemlerden daha çabuk iyileşme gösterir. Bunun temel sebebi lazerin yumuşak dokuya termal olarak çok az zarar vermesidir. Bu lazerin avantajı Restoratif diş hekimliği için gingivaya çok yakın olan çürük lezyonu tedavi edilebilir olması ve aynı aletle yumuşak dokuyu yeniden konumlandırabilmesidir. Er: YAG lazer ile; kavite preperasyonu, direkt pulpa kuafajı, minenin pürüzlendirilmesi, fissür örtücü, dolgu materyallerinin uzaklaştırılması (kompozit rezin, cam iyonomer siman…vb), kole bölgesindeki hassasiyet tedavisi, gingivektomi, ağız içi yumuşak doku cerrahisi, apikal rezeksiyon cerrahisi, endodontik kavitenin hazırlanması, kök kanallarının temizlenmesi, kök kanallarının genişletilerek hazırlanması, pulpa ekstirpasyonu, pulpa amputasyonu gibi işlemler yapılabilir.

6.ER, CR: YSGG LAZER (ERBİUM, CHROMİUM-DOPED: YTTRİUM, SCANDİUM, GALLİUM VE GARNET)

Dalga boyu 2780 nm olan ve sadece sert dokuda kullanılan lazer tipidir.

Biz şimdi size burada DİYOT LAZERLERİ anlatacağız.

DİYOT LAZER

Lazer cihazları, sahip oldukları dalga boylarına ve atım sayılarına göre fonksiyon görürler. 980 nm dalga boyuna sahip diyot lazerleri üzerine ülkemizde de yapılan araştırmalar sonucunda anlaşılmıştır ki; yara iyileşmesinde yardımcıdır. Diode bir lamba barındırırlar. Nd YAG lazerden farkı budur (Romans G, Nentwig GH). 980 nm’ lik diyot lazer cihazı üzerinde araştırmalar yapmışlar, yumuşak dokuda cerrahi sonrasında yara iyileşmesinde son derece faydalar tespit etmişlerdir.

Lazerin diş etinde yara iyileşmesini hızlandırdığını tespit etmişlerdir.

DİYOT LAZER’İN AĞIZDA KULLANIMI

• Gömülü yirmi yaş çekiminde insiryonun yapılmasında,
• Yarı gömülü yirmi yaş dişlerinin arka kısmında yer alan kabarık dişetinin kesilmesinde,
• Apikal rezeksiyon esnasında flap açılmasında,
• İmplant operasyonu için kaldırılacak flabin inzisyonunda,
• Biyopsi alınımı esnasında,

Alt çene dil bağının, dilin hareketini kısıtladığı durumda, insizyon etkisi kullanılır. Bütün bu işlemler lazer cihazı olmadan da yapılır. Burada bir mukayese veya üstünlük değil, diyot lazerinin insizyon etkisi anlatılmakta ve bu konuda bilgi verilmektedir.

YARA İYİLEŞMESİNİ STİMULE etmede de diyot lazer kullanılır. Bu yaralar;

• Mukozitis (özellikle kemoterapi gören hastaların % 40’ında görülür),
• Damak kısmında gelişen fibromaların cerrahisinde ve cerrahi sonrasında,
• Aft, uçuk tedavisinde,
• Protez vuruğunun iyileştirilmesinde,
• Protez vuruğunun oluşturduğu doku kalınlaşmalarının tedavi edilmesinde,
• Diş etlerinde yer alan dev hücreli granülomun alınıp yara yerlerinin iyileştirilmesinde,
• Sigara, alkol, tütün kullanımının oluşturduğu kronik irritasyonun yanak bölgesinde yaptığı lökaplaziler, protezlerin altında yer alan mantar tipi lezyonların iyileştirmesinde ve takip tedavilerinde,
• Yanaklarda, dudak köşelerinde mevcut bulunan gene kronik irritasyon (dudak ısırma, dudak yeme gibi alışkanlıklar) sonucu kalınlaşmış dokunun tedavisinde,
• Aynı şekilde sürekli kronik irritasyona bağlı dilde oluşan papillomların tedavisinde hep yardımcı olarak hekim tercihine bağlı kullanılabilirler.
• Ortodonti tedavisi esnasında yanak dokularında braketlerin oluşturduğu irritasyonların iyileştirilmesinde kullanılırlar.
• DİŞ ESTETİĞİ’ ne dair uygulamalarda da diyot lazer kullanılır.
• Diş eti seviyelerinin arasındaki düzensizliği tedavi etmek amaçlı yapılan gingivektomi (diş eti manikürü)de de kullanılır. Nd-YAG, CO2, Er-YAG lazerler de bu işlemin yapılmasında kullanılabilirler. Diyot lazer bu işlem için spesifik değildir.
• Kanal tedavisi yapılmış dişlerde, dolgunun durup dişin kırılması sıkça rastlanan bir durumdur. Kırığın kronun altına doğru uzadığı dişlerde, kron boyu uzatılarak, dişler kron yapımına hazırlanır.
• Diş kesimi sonrasında, dişetlerinin retraksiyonu yapılarak ölçüye hazırlanmasında,
• Dişeti seviyesinde kırılmış ön dişlerin restore edilebilmesi için, kron boylarının uzatılmasında yardımcı olan diyot lazer hekimin tercihine göre kullanılır.
• AĞIZDA MİKROORGANİZMALAR üzerindeki etkisiyle dişeti tedavisi sonrasında, dişeti cebinin dezenfeksiyonu amacıyla kullanılır.
• Özellikle kaplama yapılmış dişlerin dişeti tedavisinde, diş aralarında kalan fırça ve diş ipinin ulaşamadığı bölgelerde, dezenfeksiyonun yanı sıra, dişeti dokusunun yeniden iyileştirilmesinde stimülasyon sağlar.

DİYOT LAZER BİOSTİMÜLASYONU NASIL SAĞLAR?

Son yıllarda diş hekimliği alanına yoğun bir şekilde giren diyot lazer;

• Yara iyileşmesinde,
• Antienflamaturar,
• Aneljezik,
• Kemik reaksiyonunu arttırıcı özellikleriyle kullanılmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Akal ÜK. Karasu H, Sayan NB Oral kavitenin yumuşak doku tümörleri ve mukoza lezyonlarında CO2 lazerin kullanımının değerlendirilmesi T.Klin. Diş Hek. Bil. 2003.

Diş hekimliği pratiğinde yumuşak dokuda lazer uygulamaları (Prof. Dr. Hakkı Tanyeri)

Zeynep Dereli, Özgür Hanım Tabakoğlu, Özgür Cem Bozkulak, Ayla Aksoy Aksel, Murat Gülsay 980 nm diyot lazer ile doku kaynağı optimal parametrelerin saptanmasına yönelik ön çalışma.
http://dent.ege.edu.tr/yayinlarimiz/bitirme_tezleri/pdf/249.pdf
https://www.ido.org.tr/lib_yayin/174.pdf
http://dfd.atauni.edu.tr/UploadsCild/files/2007-2/2007_2_6%20.pdf